Van vogelzang tot Bach

Het is nu weer de tijd dat de ochtendschemering bezwangerd lijkt door veelstemmige vogelzang. De kenner weet ze moeiteloos te onderscheiden: de rollende roller van de roodborst, het pe-tiet pe-tiet van de koolmees, het 'Kiss me, kiss me, do-it-quick, do-it-quick' (niet zelf verzonnen, dit stond serieus in een of ander vogelboek) van de zanglijster, het 'tjif tjaf' van de tjiftjaf enzovoorts.

Zouden vogels muzikaal gevoel hebben? Een vrouwtjesmerel bijvoorbeeld, zou zij haar partner uitkiezen louter of mede op grond van zijn zangkwaliteiten? Natuurlijk, zou je zeggen, want wat zou anders de zin zijn van de schoonheid van vogelgezang? Een weinig wetenschappelijk standpunt, toegegeven, maar soms voel je of weet je dat iets 'waar' is en dan is wetenschappelijk bewijs niet nodig.



Schoonheid, is dat een louter menselijke waardering? Hetzelfde verhaal. Nu is bijvoorbeeld de tijd van de Matthaus Passion. Het lijkt een enorme brug, van merelzang tot Bach, maar in wezen is het dat niet. Het is zoals Johannes Leertouwer deze week zei in een boeiend en inspirerend onderdeel in de uitzending van Pauw en Witteman: "Om van de Matthaus Passion te genieten hoef je niet 'gelovig' te zijn in de zin van 'bijbels gelovig', de schoonheid van de muziek raakt iedereen".

Wij kunnen allerlei dagelijkse beslommeringen, gedachten, ideeën en (voor)oordelen hebben waardoor wij ons afsluiten voor de schoonheid van - in dit geval - muziek. Dat geldt niet alleen voor Bach, het kan om allerlei muziek gaan, of het nu klassiek, jazz, rock of pop is. Dit klinkt misschien erg belerend, maar zelf doe ik daar ook aan mee, zo hou ik niet van hip hop en rap omdat het taaltje en de klankkleur mij niet aanspreekt, en het mij doet denken aan straattuig.
Eigenlijk zou je al die gedachten van je af moeten laten glijden en simpelweg de muziek ondergaan.

Leertouwer verwoordde het als volgt (of woorden van gelijke strekking): "Je hoeft niet gelovig te zijn om de Matthaus Passion te waarderen. Sterker nog: je kunt atheïst zijn en toch overweldigd worden of ontroerd raken door die muziek". Paul Witteman was er zelf getuige van dat geharde zakenlieden een traantje wegpinkten bij de door diezelfde Leertouwer gedirigeerde Matthaus Passion.



Zelf zag ik als een van de commentaren onder een YouTube filmpje: "Als gelovige kun je een atheïst niet met argumenten van het bestaan van een God overtuigen. Laat hem simpelweg naar Bach luisteren". Al 'ietsist' pur sang spreekt deze redenering mij wel aan...