Steenbokskeerkring na metamorfosen

Steenbokdame Eveline geeft cadeaus aan drie Steenbokheren (alle drie op 17 januari jarig!)

'Geen enkel ding in dit heelal, geloof me, gaat teloor, maar alles wisselt en vernieuwt' schreef de Griekse wijsgeer Ovidius ooit. 'Alles verandert maar niets vergaat'.

Niet lang na het begin van onze jaartelling voltooide voornoemde wijsgeer zijn Metamorfosen, een Latijns dichtwerk over de geschiedenis van de wereld; dit althans gezien vanuit het gezichtspunt van de (Griekse en Romeinse) mythologie. Om onduidelijke redenen werd Ovidius een paar jaar later verbannen uit Rome, waarna hij uit pure frustratie zijn Metamorfosen vernietigde. Dank zij zijn vrienden, die kopieën van het werk bewaard hadden, is de tekst toch bewaard gebleven.

Voor Aus Greidanus, (inmiddels voormalig) artistiek leider en regisseur van Theater De Appel, vormde de bewerking van dit epische gedicht tot een theaterspektakel het sluitsstuk van zijn loopbaan. Enige tijd geleden stelde Eveline, communicatie- en marketingmanager bij De Appel en loopvriendin van Groep 5 bij onze vereniging, voor om er met een groep heen te gaan. Het enthousiasme was groot, waarschijnlijk ook omdat loopvriend Hugo Maerten een van de topacteurs bij De Appel is. Uiteindelijk bleek dat 17 januari (gisteren dus) voor iedereen het beste uitkwam, zij het dat maar liefst drie belangstellenden (Dick, Ton en Rob) op deze dag jarig waren.

Multifunctionaliteit bij De Appel: acteur en loopvriend Hugo Maerten gaat met de hapjes rond

Van deze 'nood' hebben zij gebruik gemaakt door er een feestje van te maken. Dit gebeurde na afloop van de voorstelling in de foyer van De Appel, in de vorm van een aangeklede borrel. Zij waren er met hun echtgenoten en het gezelschap feestvierders - veel mensen van Groep 5 en Groep 7 - was groot. De drie heren moeten het als een heel bijzondere verjaardag hebben ervaren, dat stel ik mij zo voor.

Zoals aangegeven gebeurde dit na afloop van de voorstelling Metamorfosen. Dat was, zoals wij inmiddels van De Appel gewend zijn, weer een bijzonder theaterstuk waarmee Aus Greidanus afscheid neemt van zijn loopbaan als regisseur bij De Appel. Maar volgens Oividius betekent afscheid - zoals elke verandering inclusief de dood - geen vernietiging, maar een transformatie naar iets anders. Een metamorfose tot iets anders. Het zal niet toevallig zijn dat Aus een dergelijk thema voor zijn afscheidsvoorstelling heeft gekozen.

Voor de argeloze bezoeker kan het wel handig zijn om van tevoren even in te lezen wat het stuk behelst. Dit om te voorkomen dat je de draad kwijt raakt of gewoon niet begrijpt waar het over gaat. De Appel heeft zelfs voor scholieren een lespakket samengesteld waarbij op een en ander wordt ingegaan.

Metamorfosen is, wat je noemt, een collagevoorstelling. Daarbij lopen, evenals in het gelijknamige dichtwerk van Oividius, diverse verhalen uit de mythologie in elkaar over. Daarbij vormen zowel de teksten als de beelden belangrijke ingrediënten. Het zijn verhalen uit de mythologie die worden verbeeld: over - onder meer - de schikgodinnen, over Jupiter die met donder en bliksem regeert, de zonnegod Apollo, enzovoorts.

Het werd een stuk dat bij vlagen komisch was en waarbij inventiviteit niet is geschuwd: Icarus die werkelijk een tijdje rondvliegt alvorens hij ter aarde stort, Jupiter die op hilarische wijze uit de figuren van twee acteurs is samengesteld, Daphne die in een laurierboom verandert, de figuur die als straf voor het bespieden van een naakte Diana, godin van de jacht, een reusachtig gewei krijgt aangemeten en wordt aangevallen door een roedel wolven, ach, ik zou zeggen: ben je een liefhebber van theater, ga vooral zelf kijken.

Het zijn inderdaad, zoals toneelschrijver Jules Terlingen stelt, bijna droomachtige beelden, waarbij een gebeurtenis plotseling ergens ophoudt waarna een nieuwe gebeurtenis/visoen/hallucinatie zich aandient. Zo heb ik de voorstelling ook in zekere zin ervaren; als een opeenvolging van droomachtige beelden.

Persoonlijk werd ik sterk getroffen door die prachtige teksten van Oividius, die ook vandaag de dag nog als een huis staan:

Geen enkel ding in dit heelal, geloof me, gaat teloor,
Maar alles wisselt en vernieuwt. Men spreekt van een geboorte
Als er iets anders aanvangt dan er was, en sterven is
Ophouden met hetzelfde zijn. En toch, het grote geheel
Blijft wel bestaan, al schuift er nog zoveel van hier naar daar.
(Ovidius, Boek 15, 254)

Ons eigen mensenlichaam is ook almaar rusteloos
Aan het veranderen. Wat wij geweest zijn, wat wij nu zijn,
Zullen wij morgen niet meer zijn. Er was een tijd, waarin wij
Als zaad, als eerste hoop op leven, in de moederbuik
Hebben gewoond, een kunstwerk in de handen der natuur;
Die heeft ons in dat zwanger moederbinnenste niet willen
Beknellen, maar uit huis gejaagd, de wijde wereld in...
(Ovidius, boek 15, 214)

Het was, kortom, een mooie voorstelling en een mooie avond.