Het is alweer 37 jaar geleden dat Ed van der Elsken overleed. Bij leven was hij al een beroemd fotograaf, niet in de laatste plaats door zijn weergaloze straatportretten. Waar Ed was, droeg hij zijn camera met zich mee. Zelden heb ik een enthousiaster, gepassioneerder en aardiger mens ontmoet. Niet dat ik hem nou zo goed kende, het contact hield verband met een filmproject dat via het ministerie van WVC liep. Later kwam ik 'm tegen in Amsterdam, toen maakte hij een foto van ons vlak voor de start van de marathon. Dat was - meen ik - in 1980.
De foto is al meer op dit blog geplaatst, maar in dit verband is-ie niet te missen natuurlijk.
Vandaag ging ik naar de Ed van der Elsken expositie in Het Stedelijk Museum van Amsterdam. Ondanks het aanvankelijk wat sombere - want mistige - weer leek het wel hoogseizoen in de hoofdstad. Maar dat lijkt het elk moment van het jaar wel, wat een drukte.
Van der Elsken was een ongelooflijk productieve fotograaf, cineast en cameraman. Dat werd ook wel duidelijk tijdens deze expositie, een retrospectief waarbij de wanden van tien zalen zijn volgehangen met zijn foto's - stuk voor stuk kunstwerkjes - die goed het tijdsbeeld weergeven van het moment waarop die foto's zijn gemaakt. Intrigerend zijn de foto's uit de periode dat hij in Parijs woonde en werkte en waar hij zijn 'muze' Valeri ontmoette. De foto's geven een goed beeld van de bohemien-achtige 'sien' van Parijs in die jaren.
Verder veel foto's die hij maakte van zijn reizen (Japan, India, Cuba, Groenland, Indonesië, Zuid-Afrika enzovoorts), natuurfoto's, portretten van optredende jazz-legendes onder wie Chet Baker, Ella Fitzgerald, Count Basie, Duke Ellington, Benny Goodman en vele, vele anderen.
Overal richtte hij zijn camera op mensen, op het leven. Terwijl hij filmt en vertelt verschijnen foto’s en filmfragmenten van bevallingen, verliefde stelletjes, politieke gebeurtenissen, kinderen en pubers. Rond de vijfduizend opnamen heeft de fotograaf bewaard, allemaal zijn ze uitdrukking van Van der Elskens credo: het leven loven in elk opzicht, of het nu de liefde en schoonheid is of ‘razernij, bloed, zweet en tranen’.
Van der Elsken was een verre van afstandelijke fotograaf: met een wonderlijke combinatie van enthousiasme, charmante brutaliteit, gedrevenheid en ontwapenende vriendelijkheid legde hij contact met de mensen voor de camera. In de films die hij maakte liet hij zichzelf ook vaak zien, begeleid door kleurrijk, zelf gesproken commentaar.
Ook zien we fragmenten uit de documentaire reeks die zijn dochter maakte en waarin Van der Elsken strijd levert tegen de vijand waar niemand van kan winnen, de dood. Eind jaren tachtig werd de serie gemaakt en later uitgezonden, het was een indringende documentaire. Treffend is het eindshot waarin Van der Elsken afscheid neemt van zijn publiek met een treffende boodschap: "Het ga jullie goed! En laat de wereld zien wie je bent".
Geen opmerkingen:
Een reactie posten