Amour: confronterend

Wat is hij oud geworden... Jaren geleden, google leerde mij dat het 1969 of 1970 moet zijn geweest, zag ik Jean Louis Trigninant in Z., een Frans-Algerijnse film over een onderzoeksrechter die er achter komt dat de regering de dood van een linkse politicus op zijn geweten heeft.

De tijd vliegt... De fijnzinnige, knappe acteur van weleer is nu een bejaarde man, 82 jaar inmiddels. Over oud worden, beter gezegd over oud zijn, gaat ook Amour, de film waarin Trigninant een hoofdrol speelt. Afgelopen donderdag ging ik naar het Filmhuis en zag deze film die unaniem de hemel in geprezen is, op een enkele uitzondering na vijf sterren. Regisseur Michael Haneke won er dit jaar zelfs de Gouden Palm mee.

Ik zal niets aan die loftuitingen afdoen, maar ik zou de film beslist niet iedereen aanraden. En zeker niet degenen die een feel good movie willen zien, want zij komen bedrogen uit. Amour is het tegendeel van een feel good movie. Het is een film die je vooral pakt door het geweldige acteerwerk van zowel Trigninant als zijn eveneens hoogbejaarde tegenspeelster, de eveneens vermaarde Emmanuelle Riva, maar je ook ongemakkelijk maakt omdat je weet dat de in de film geschetste situatie iedereen kan overkomen, vroeg of laat, vooral laat.

Het verhaal gaat over George en Anne, een intellectueel en bemiddeld echtpaar in de nadagen van hun leven. Zij bewonen een appartement in Parijs, waar de hele handeling plaatsvindt met uitzondering van het beginshot waarin we een goed gekleed publiek zien zitten even voor een... ja, wat eigenlijk? Een film? Een toneelvoorstelling? Het blijkt een concert te zijn van een jonge pianist die ooit leerling van Anne was. Wij zien het oude echtpaar ook zitten op een van de voorste rijen. Deze pianist komt naderhand ook bij het echtpaar op bezoek. Maar voor de rest zien we alleen de binnenkant van het appartement dat daardoor bijdraagt aan het beklemmende, bijna claustrofobische karakter van de film.

Op een ochtend zit het echtpaar zoals altijd te ontbijten en zien wij Anne opeens voor zich uit staren bij het ontbijt. George is niet bij machte haar 'wakker' te maken, zij lijkt wel een wassen beeld, zelfs een natgemaakte handdoek die in haar nek wordt gelegd helpt niet. Net als George op het punt staat hulp te halen, komt ze weer ’bij’, zonder zich te herinneren wat er zojuist is gebeurd.

Een bezoek aan het ziekenhuis wijst uit dat Anne een verstopte ader in haar hoofd heeft en een operatie was noodzakelijk. Echter was er al schade aangericht. Zij raakt verlamd aan één kant van haar lichaam, naderhand kreeg ze er nog een beroerte overheen waardoor haar spraakvermogen werd aangetast. Constante zorg is geboden. Maar in een eerder stadium had zij George op het hart gedrukt niet opgenomen te willen worden in een zieken- of verpleeghuis, waarop haar man die zorg op zich neemt. Alle pogingen - onder andere door hun dochter (Isabelle Huppert) - om hem ervan te overtuigen dat extra professionele hulp noodzakelijk is, zeker naarmate het slechter gaat met de vrouw, wimpelt hij af. Belofte maakt schuld, zo lijkt het wel.

Het wordt echter steeds moeilijker voor George om dat op eigen houtje te doen. Het snijden van een stukje vlees en zijn vrouw af en toe in een badkuip doen, gaan nog wel. Maar naarmate de film vordert zien we Anne ook geestelijk zwaar achteruit gaan, praten is zo goed als onmogelijk geworden maar wel roept zij dan om de haverklap ’Mal! Mal!'(pijn! pijn!’) zonder te kunnen zeggen of aangeven wat er is. Op dat moment wordt de taak voor George bijna onmogelijk. Twee dagverpleegsters geven ook geen soelaas, een daarvan is net iets te jeugdig-hardhandig en wordt op staande voet ontslagen door George, wat hem op een scheldkannonade van de beledigde verpleegster komt te staan.

Amour is daarmee een film over ouderdom, verval, de afstand die ontstaat met de buitenwereld, 'het dagelijkse leven'. dat wordt ook gesymboliseerd door het feit dat de relatie tussen dochterlief en ouders door al dat leed killer is geworden. Amour is echter ook - en getuige de titel: vooral - een film over liefde. Maar zeker niet de liefde in romantisch-sentimentele zin, Hanekes opvatting over hoe liefde uiteindelijk (ook) is of kàn zijn, krijgt uiteindelijk een bittere lading. Daarover zal de komende tijd nog menige discussie worden gevoerd vermoed ik.