Passie voor het geloof

Misschien heeft het - halfbewust - te maken met Goede Vrijdag of de komende paasdagen dat ik gisteren, op witte donderdag, een paar zaken heb ondernomen die in die sfeer passen. Om te beginnen heb ik boodschappen gedaan voor de paasbrunch op Eerste Paasdag. Niets unieks natuurlijk, iedereen die gisteren vrij had en is gaan winkelen, heeft het een en ander voor de feestdagen ingeslagen. Okee, dan naar de middag.

Ik had nog een vrij-reizen kaartje van de HTM (een tegemoetkoming vanwege de winterse ongemakken) en heb die uitbundig besteed aan ritjes van en naar de stad. Ik had het nog meer kunnen uitbuiten door bijvoorbeeld naar Meijendel te gaan maar het weer was er niet naar, bovendien ziet de natuur er nog net zo uit als in december, kaal en grauw, nog geen blaadje aan de bomen en vogels hoor je - heel wonderlijk in dit jaargetijde maar waar - nauwelijks zingen. Die ellenlange periode van kou hakt er goed in.

In het Filmhuis draaide echter een film die mij - op basis van een aantal recensies - wel wat leek: Paradies: Glaube. Een film van de oostenrijkse regisseur/filmproducent Ulrich Seidl. Zoals gebruikelijk voor het Filmhuis was het rustig in de zaal, niet zo rustig als bij die chimpansee-film in Pathé (toen ik in mijn dooie eentje in de zaal zat), maar zes personen kun je niet echt druk noemen.

 

Het bleek dat de film deel uitmaakt van een trilogie. Het eerste deel daarvan, Paradies: Liebe heb ik niet gezien. Dit tweede deel gaat dus over Glaube, het geloof. Hoofdpersoon in de film is Anna Maria, een vrouw van een jaar of vijftig die gelovig is op een zeer fundamentalistische manier en op extreme wijze aan Jezus- en Maria-verering doet. Vooral Jezus, die zij op bijna erotische wijze aanbidt. De vrouw kleedt zich met enige regelmaat uit voor het door haar aanbeden crucifix en ranselt zich af met een karwats, of zij doet boete door onder het prevelen van gebeden op haar knieën door huis te lopen, tot bloedens toe. Ook houdt zij van tijd tot tijd bijeenkomsten aan huis met geloofsgenoten, waarin zij zingen en bidden en één doelstelling hebben: heel Oostenrijk katholiek maken!

Anna Maria is wat dat betreft een ware voorvechtster: ze gaat van deur tot deur met een groot mariabeeld en probeert de bewoners 'tot het ware geloof' te bekeren. Een enkele maal wordt zij welwillend ontvangen, maar ook wordt haar de deur gewezen of ontstaan er discussies zoals met het oudere echtpaar die eveneens gelovig zijn maar dit op hun eigen manier ervaren en vormgeven. Dat valt te respecteren zou je zeggen maar niet door Anna Maria, die dit absoluut in strijd acht met de rigide, dogmatische wijze waarop zij de Bijbel interpreteert.

Iets later in de film dient een oudere moslim-man zich aan die Anna Maria's echtgenoot blijkt te zijn. Hij leefde kennelijk, om voor de kijker onduidelijke redenen, twee jaar gescheiden van zijn vrouw. Zij ontvangt hem wel en hij krijgt ook basale verzorging maar hij mag niet bij haar slapen, iets dat de man wel wil en waarop hij aandringt. Dit ondanks het feit dat hij een dwarsleasie heeft opgelopen waardoor hij zich slechts in een rolstoel kan voortbewegen en niet meer in staat lijkt aan zijn echtelijke plichten te voldoen. Anna Maria ziet de verlamming van haar man als een straf van God. Hoe dan ook ontaardt het samenzijn binnen korte tijd tot grote conflicten waarbij beiden elkaar dingen die direct voortkomen vanuit hun geloofsopvatting proberen op te leggen. Iets dat ten enenmale gedoemd is te mislukken.

Is het een goede film? Geen slechte in ieder geval, maar het is ook een film waarbij je je afvraagt of de dikwijls karikaturale situaties die worden geschetst ook humoristisch zijn bedoeld. Zoals de ronduit vulgaire seksorgie van een groep volwassenen waar Anna Maria tijdens een wandeling door een park op stuit. Lachen lijkt ongepast, maar de neiging tot lachen had ik ook nauwelijks ondanks de bizarre situaties en de 'gekkigheid' van het fanatisme. Een echt vrolijke film is het niet. Wel een film met een onderliggende les, namelijk dat je vaste - in dit geval religieuze, maar m.i. kun je ook zeggen politieke of levensbeschouwelijke - overtuigingen, ondanks alle goede en zelfs liefdevolle gedachten die daaruit voortvloeien - nooit te vuur en te zwaard aan anderen moet opdringen.

Grappig was wel dat ik na afloop van de film maar liefst drie goede bekenden in de foyer tegenkwam: Marijke die ik goed ken omdat zij ooit bij de KRO werkte en van wie ik jaren terug regelmatig een lift kreeg, van Hilversum naar Den Haag: Henriëtte die met een vriendin die in het Filmhuis werkzaam is aan de praat was en een verheugende mededeling had en een loopvriend die ik al sinds jaar en dag tref bij prestatielopen in de regio.

The Passion

Op een wonderlijke manier sloot het thema van de film aan bij dat van The Passion, het megaspektakel dat diezelfde avond plaatsvond aan de Hofvijver. Een thuiswedstrijd en als rechtgeaarde Hagenaar moest ik daar natuurlijk heen.

Het was een mooi opgezet geheel, en muzikaal stond het als een huis. Zelf vond ik het een goede vondst om de rollen van Jezus, zijn discipelen en andere figuren die in het verhaal een rol spelen in hedendaagse outfit te laten spelen. Waardoor je het idee kreeg dat het een stelletje vrienden waren die gingen stappen.

Ik ben niet tot het eind gebleven, thuis heb ik het laatste staartje van de voorstelling gezien, toen Pontius Pilatus op suggestieve en gedetailleerde wijze beschreef hoe gruwelijk een kruisiging moet zijn geweest, waarna het lichtgevende kruis dat met een gevolg van wel duizend mensen door de stad naar de Hofvijver werd gedragen aan de Hofvijver arriveerde.

Het was een manifestatie die door de EO is georganiseerd dus er werd een en andermaal stilgestaan bij 'de boodschap' van The Passion. Wat daaraan mooi was is dat zowel gelovigen als ongelovigen in staat werden gesteld om de essentie van het passie-verhaal op te pakken: het gaat om liefde en verdraagzaam ten opzichte van elkaar, ongeacht hoe en wat de ander denkt, gelooft of waar hij of zij voor staat.

Een mooie boodschap voor de paasdagen en daarna!